Wątroba pełniąca szereg bardzo istotnych funkcji w organizmie człowieka, może zbuntować się w wyniku długotrwałej choroby, bądź niezdrowego trybu życia. Pierwsze objawy niewydolności tego organu to nudności, brak apetytu, wzdęcia, nieuzasadniony spadek masy ciała. To sygnały, których nie można lekceważyć i należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza w celu dalszej diagnozy.

Przyczyny i rodzaje niewydolności wątroby

Niewydolność wątroby dzieli się na dwa rodzaje – przewlekłą oraz ostrą. Przewlekła niewydolność spowodowana jest zazwyczaj jej zatruciem poprzez stały, niezdrowy i obciążający tryb życia – alkohol, papierosy, fast-food, zanieczyszczone powietrze. Kolejną przyczyną jest przebyte przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby, które w przypadku typu C czasem nie daje przez bardzo długi czas żadnych objawów, a także choroby nowotworowe.

Ostra niewydolność spowodowana jest toksynami w dużym stężeniu, np. poprzez spożycie zatrutego pokarmu, trujących grzybów, bądź poprzez przedawkowanie leków, alkoholu, narkotyków. Powstaje także w konsekwencji intensywnego rozwoju wirusowego zapalenia wątroby typu B.

Jak postawić diagnozę? Objawy niewydolności

Szybka diagnoza niewydolności wątroby ma ogromne znaczenie w rokowaniach pacjenta. Znaczne zaawansowanie nieprawidłowego działania tego organu doprowadza do kwasicy metabolicznej, śpiączki, a w rezultacie śmierci. W przypadku pojawienia się objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza, który przeprowadzi szereg badań biochemicznych (pierwszym znakiem, na który należy zwrócić uwagę jest niskopłytkowość) i obrazowych. Choroba w stanie zaawansowanym zmienia wygląd zewnętrzny pacjenta – przyczynia się do charakterystycznej sylwetki, ogólnego wychudzenia, a wzdętego brzucha, zaczerwienionych dłoni, wychudłej twarzy, żółtych białek oczu, a także wielu innych objawów. W początkowym stadium natomiast czasem jedynym rozwiązaniem, aby trafnie zdiagnozować chorobę jest wykonanie biopsji tego organu.

Ostra niewydolność wątroby objawia się zaburzeniami świadomości (nawet niewielkimi) oraz wydłużeniem czasu protrombinowego o przynajmniej 4 sekundy (INR=>1,5). Czas protrombinowy (PT) pozwala ocenić szybkość krzepnięcia krwi. Stosunkowo częstym objawem uszkodzenia wątroby jest żółtaczka, natomiast objaw powiększonej wątroby jest już zauważalny we wczesnych stadiach wirusowego zapalenia. Zadaniem lekarza jest natomiast zebranie dokładnych informacji od pacjenta podczas wywiadu chorobowego.

Przy przewlekłej niewydolności wątroby objawami są zaburzenia ze strony funkcjonowania układu nerwowego spowodowane szkodliwym działaniem toksyn spowodowanych uszkodzeniem wątroby (encefalopatia wątrobowa) oraz zaburzenia krzepnięcia o charakterze osoczowym. Spada ponadto masa ciała chorego, pojawia się brak łaknienia, wzdęcia i bóle brzucha, nudności i odbijanie po jedzeniu, złe tolerowanie alkoholu oraz tłuszczu. Do przewlekłych niewydolności wątroby zaliczana jest marskość wątroby, przewlekłe zrazikowe zapalenie wątroby, przetrwałe zapalenie wątroby, przewlekłe zapalenie wątroby nieokreślone oraz toczniopodobne zapalenie wątroby.

Kiedy leczenie, a kiedy przeszczep?

W zależności od zaawansowania marskości, lekarz dobiera odpowiednią drogę leczenia. W przypadku jej pierwszych etapów, można prowadzić próby zatrzymania zwłóknienia i jej regeneracji (oczywiście w ograniczonym stopniu). Niestety, w przypadku silnego zwłóknienia jedynym ratunkiem jest przeszczep wątroby, obarczony dużym ryzykiem zarówno samej operacji jak i odrzucenia przeszczepionego organu.

Co można zrobić, kiedy wątroba szwankuje?

Osoby z tendencjami do znacznego obciążania wątroby i początków jej niewydolności powinny przestrzegać określonych zasad, aby zapobiec jej postępującemu włóknieniu. Pierwszy, niezbędny element to dieta. Dieta wątrobowa charakteryzuje się unikaniem tłuszczu i cukru, odpowiednim przyrządzaniem posiłków (mocnym rozdrabnianiem, gotowaniem na parze, bądź pieczeniem w rękawie) oraz spożywaniem często, a w małych ilościach. Oprócz zdrowego odżywiania, niezbędny będzie aktywny tryb życia – regularne uprawianie sportu wspomaga metabolizm, ukrwienie i dotlenienie wszystkich organów.

Rokowania a przebyte choroby

Choroba alkoholowa oraz długotrwałe nadużywanie alkoholu jest jedną z głównych przyczyn marskości wątroby. W przypadku kiedy pacjent jest uzależniony od alkoholu, a jego organizm wyniszczony w drodze nałogu, marskość wątroby postępuje bardzo szybko. Czasami wystarczy miesiąc, aby doprowadzić do całkowitej niewydolności organu. Innym czynnikiem, znacznie zmniejszającym rokowania na wyleczenie jest posiadany wirus HCV oraz ogólne osłabienie organizmu. Warto powiedzieć, że nie należy rozpoczynać leczenia farmakologicznego na własną rękę, ponieważ może to jedynie pogorszyć sytuację.